Onderzoek onder opvolgers in het familiebedrijf
Naar schatting van Nyenrode zijn er zo’n 200.000 familiebedrijven in Nederland, waarvan 3000 met meer dan 100 werknemers. Enige Symbioose aannames: bij 50% van de grote bedrijven en 30% van de kleinere bedrijven vindt opvolging in de familie plaats. Feitelijke betrokkenheid van opvolgers start door communicatie over opvolging bij 18 jaar. Zij nemen het stokje over als ze 30 zijn, ze blijven 24 jaar werken. Per bedrijf zijn 1,5 opvolgers betrokken. Volgens deze aannames zijn dan zo’n 45,000-75,000 opvolgers In Nederland betrokken in het opvolgingsproces in het familiebedrijf.
…….En toch voelen zij zich vaak eenzaam in het opvolgingsproces en is het niet altijd eenvoudig om sparringpartners te vinden. Daarom is door Nyenrode onderzoek gedaan en is het boek “gespreid bedje of spijkerbed” geschreven. 250 opvolgers in verschillende fasen van de opvolging hebben uiteenlopende vragen beantwoord en hun verhaal verteld. Andere opvolgers kunnen zich aan hen spiegelen en zien waarschijnlijk dat er veel vragen zijn die ze gemeen hebben.
Vragen | Eens | Oneens |
Ik vind/vond het lastig om in te schatten of ik een waardig opvolger ben | 43% | 36% |
Je kunt alleen de leiding overnemen als je meer dan fulltime werkt | 73% | 15% |
Ik word/werd voldoende begeleid in het opvolgingsproces | 50% | 30% |
Ik adviseer anderen gebruik te maken van externen bij opvolgingsplanning | 76% | 7% |
Ik adviseer anderen een professionele partij de opvolger te laten coachen | 54% | 18% |
Er was voldoende duidelijkheid over de definitieve datum van overdracht | 33% | 51% |
Zie hieronder voor meer vragen van dit onderzoek.
De opvolgingsmatrix
In het boek wordt onderscheid gemaakt tussen “leiding overnemen” en “eigenaar worden” in “de opvolgingsmatrix”. Die laat zien waar opvolgers zitten als opvolger in de ontwikkeling naar leiding (x-as) en eigendom (y-as). Een opvolger begint altijd linksboven in de opvolgingsmatrix, zonder eigendom en niet werkend in het bedrijf. Niet iedereen komt rechtsonder: zowel eigendom als leiding. Ook is er verschil in tempo waarin opvolgers de verschillende fases doorlopen. Opvolgers kunnen zichzelf afvragen waar ze nu, over 1 jaar en over 5 jaar zitten en wat ze nog gaan tegenkomen. Dit kan hen helpen om helder te krijgen welke acties ze kunnen nemen om hun opvolgingsproces soepel te laten verlopen.
(Bron: Gespreid bedje of spijkerbed, 2010)
B. Operationele functie: Vaak is dit de start van je carrière binnen het bedrijf, ook al zijn er bedrijfsfamilies die ervoor kiezen om kinderen pas in het bedrijf toe te laten als zij genoeg kwaliteiten hebben om een leidinggevende functie te vervullen. Je leert onder meer de sfeer, de cultuur en het productieproces van het bedrijf kennen.
C. Gedeelde leiding met overdrager: Dit kan een lastige fase zijn in het opvolgingsproces. Als zoon of dochter van de baas krijg je managementverantwoordelijkheid, maar deze moet je delen met de overdrager. In deze fase zul je je echt moeten bewijzen. Waarbij het zowel lastig is om samen te werken met de overdrager als met de werknemers in het bedrijf. En ga je het straks alleen doen of met een broer of zus? Dan moet je nu bepalen hoe dat gaat werken.
D. Leiding: Dit is de laatste fase in de opvolging in leiding. Je bent eindverantwoordelijk voor het bedrijf, eventueel met broers en zussen, overige familieleden van je generatie of zelfs met een niet-familielid.
Meer vragen onderzoek onder opvolgers
Vragen | Eens | Oneens |
Ik vind/vond het lastig om te voldoen aan de verwachtingen van de overdrager | 36% | 43% |
Ik vind/vond het lastig om alle techniek (financiering, waardering, fiscaal) te begrijpen | 32% | 46% |
Ik vind/vond het lastig om als zoontje/dochtertje van de baas te worden gezien | 32% | 48% |
Ik vind/vond het lastig om erkenning van het personeel te krijgen | 19% | 63% |
Ik vraag/vroeg regelmatig feedback aan de overdrager | 64% | 20% |
De overdracht was bij ons een zorgvuldig gepland proces | 46% | 29% |
Er was voldoende duidelijkheid over de definitieve datum van overdracht | 33% | 51% |
In mijn familie komen meer conflicten voor dan in families zonder bedrijf | 19% | 67% |
Ik adviseer anderen te zorgen voor goede begeleiding van de opvolger | 86% | 4% |
Ik vind/vond het lastig om te voldoen aan de verwachtingen van de overdrager | 36% | 43% |
Ik adviseer anderen dat het normaal is dat de opvolger twijfelt in het proces | 65% | 14% |