Next generation

Onderzoek onder opvolgers in het familiebedrijf

Naar schatting van Nyenrode zijn er zo’n 200.000 familiebedrijven in Nederland, waarvan 3000 met meer dan 100 werknemers. Enige Symbioose aannames: bij 50% van de grote bedrijven en 30% van de kleinere bedrijven vindt opvolging in de familie plaats. Feitelijke betrokkenheid van opvolgers start door communicatie over opvolging bij 18 jaar. Zij nemen het stokje over als ze 30 zijn, ze blijven 24 jaar werken. Per bedrijf zijn 1,5 opvolgers betrokken. Volgens deze aannames zijn dan zo’n 45,000-75,000 opvolgers In Nederland betrokken in het opvolgingsproces in het familiebedrijf.

…….En toch voelen zij zich vaak eenzaam in het opvolgingsproces en is het niet altijd eenvoudig om sparringpartners te vinden. Daarom is door Nyenrode onderzoek gedaan en is het boek “gespreid bedje of spijkerbed” geschreven. 250 opvolgers in verschillende fasen van de opvolging hebben uiteenlopende vragen beantwoord en hun verhaal verteld. Andere opvolgers kunnen zich aan hen spiegelen en zien waarschijnlijk dat er veel vragen zijn die ze gemeen hebben.

Vragen Eens Oneens
Ik vind/vond het lastig om in te schatten of ik een waardig opvolger ben 43% 36%
Je kunt alleen de leiding overnemen als je meer dan fulltime werkt 73% 15%
Ik word/werd voldoende begeleid in het opvolgingsproces 50% 30%
Ik adviseer anderen gebruik te maken van externen bij opvolgingsplanning 76% 7%
Ik adviseer anderen een professionele partij de opvolger te laten coachen 54% 18%
Er was voldoende duidelijkheid over de definitieve datum van overdracht 33% 51%

Zie hieronder voor meer vragen van dit onderzoek.

De opvolgingsmatrix

In het boek wordt onderscheid gemaakt tussen “leiding overnemen” en “eigenaar worden” in “de opvolgingsmatrix”. Die laat zien waar opvolgers zitten als opvolger in de ontwikkeling naar leiding (x-as) en eigendom (y-as). Een opvolger begint altijd linksboven in de opvolgingsmatrix, zonder eigendom en niet werkend in het bedrijf. Niet iedereen komt rechtsonder: zowel eigendom als leiding. Ook is er verschil in tempo waarin opvolgers de verschillende fases doorlopen. Opvolgers kunnen zichzelf afvragen waar ze nu, over 1 jaar en over 5 jaar zitten en wat ze nog gaan tegenkomen. Dit kan hen helpen om helder te krijgen welke acties ze kunnen nemen om hun opvolgingsproces soepel te laten verlopen.


(Bron: Gespreid bedje of spijkerbed, 2010)

A. Niet werkend in het bedrijf: In de eerste fase van opvolging in leiding heb je nog niet structureel in het bedrijf gewerkt. Als je eenmaal klaar bent met je opleiding, kom je voor de keuze waar je gaat werken. In het eigen familiebedrijf of toch ergens anders?

B. Operationele functie: Vaak is dit de start van je carrière binnen het bedrijf, ook al zijn er bedrijfsfamilies die ervoor kiezen om kinderen pas in het bedrijf toe te laten als zij genoeg kwaliteiten hebben om een leidinggevende functie te vervullen. Je leert onder meer de sfeer, de cultuur en het productieproces van het bedrijf kennen.

C. Gedeelde leiding met overdrager: Dit kan een lastige fase zijn in het opvolgingsproces. Als zoon of dochter van de baas krijg je managementverantwoordelijkheid, maar deze moet je delen met de overdrager. In deze fase zul je je echt moeten bewijzen. Waarbij het zowel lastig is om samen te werken met de overdrager als met de werknemers in het bedrijf. En ga je het straks alleen doen of met een broer of zus? Dan moet je nu bepalen hoe dat gaat werken.

D. Leiding: Dit is de laatste fase in de opvolging in leiding. Je bent eindverantwoordelijk voor het bedrijf, eventueel met broers en zussen, overige familieleden van je generatie of zelfs met een niet-familielid.

1. Geen eigendom: In deze fase ben je (nog) geen eigenaar in het bedrijf. De duur van deze fase is per familie verschillend. Bij sommige families komen alle kinderen vanaf achttien jaar in aanmerking voor eigendom, terwijl bij andere families de eigendom pas via vererving overgaat naar de volgende generatie.

 

2. Gedeelde eigendom met overdrager: In deze fase deel je de eigendom met de vorige generatie. Je kunt meegenieten van de voordelen van het eigenaarschap zoals deelname aan de aandeelhoudersvergadering en dividenduitkeringen. Aan de andere kant krijg je ook verantwoordelijkheden.

 

3. Eigendom: In deze eindfase is jouw generatie volledig eigenaar van het familiebedrijf. Dit betekent niet dat je de enige eigenaar van het bedrijf bent, maar dat kan wel. Broers, zusters, neven en nichten kunnen ook mede-eigenaar zijn. In ieder geval heeft de oudere generatie haar eigendom overgedragen. Nu ligt alle verantwoordelijkheid voor het aandeelhouderschap bij de nieuwe generatie.

Meer vragen onderzoek onder opvolgers

Vragen Eens Oneens
Ik vind/vond het lastig om te voldoen aan de verwachtingen van de overdrager 36% 43%
Ik vind/vond het lastig om alle techniek (financiering, waardering, fiscaal) te begrijpen 32% 46%
Ik vind/vond het lastig om als zoontje/dochtertje van de baas te worden gezien 32% 48%
Ik vind/vond het lastig om erkenning van het personeel te krijgen 19% 63%
Ik vraag/vroeg regelmatig feedback aan de overdrager 64% 20%
De overdracht was bij ons een zorgvuldig gepland proces 46% 29%
Er was voldoende duidelijkheid over de definitieve datum van overdracht 33% 51%
In mijn familie komen meer conflicten voor dan in families zonder bedrijf 19% 67%
Ik adviseer anderen te zorgen voor goede begeleiding van de opvolger 86% 4%
Ik vind/vond het lastig om te voldoen aan de verwachtingen van de overdrager 36% 43%
Ik adviseer anderen dat het normaal is dat de opvolger twijfelt in het proces 65% 14%